روزنامه تجدد

روزنامه تجدد به مدبری شیخ محمد خیابانی ( در شهر تبریز تاسیس و ظاهر آشماره اول آن در جمادى الاخر ۱۳۳۵ قمرى منتشر شده است . نگارنده با منتهای کوششی که برای پیدا کردن نمونه از این روزنامه نموده تا کنون حتى یک شماره هم از آن بدست نیاورده است . ولی آنچه مسلم است این است که روزنامه تجدد از سال مذکور یعنی از ۱۳۳۵ قمری تا موقع قتل شیخ محمد خیابانی در تبریز بطور هفتگی منتشر میشد . و یکی از روزنامههای خوب و مفید ایران بوده است . شرح تاسیس این روز نامه بدست خیابانی بدین قرار است که پس از آنکه خیابانی و رفقایش موفق شدند یک کنفرانس ایالتی مرکب از ۴۸۰ نفر نمایندگان شهر تبریز و ولایات آذربایجان در شهر تبریز تشکیل دهند . کمیته بنام کمیته ایالتی انتخاب نمودند و فقید شهید امتیاز جرید. تجدد را بمنظور تنویر افکار و ترویج مسلک و مرام کمیته ، تحصیل نمود و آنرا ارگان فرقه قرار داد و قریب پنجال این روزنامه مدیریت و تحت نظر خیابانی بمعارف مملکت خدمت مینمود یکی از نویسندگان روزنامه تجدد مرحوم میرزا تقیخان رفعت مدیر مجله از ادیستان است که در حرف الف ( جلد اول کتاب ) از او و مجلسه اش بتفصیل گفتگو نموده ایم .

مرحوم تربیت در فهرست جراید آذربایجان آقای ابوالقاسم فیوضات را نیز مدیر روزنامه تجدد ذکر کرده و درباره این روزنامه چنین مینویسد: « تجدد – روز نامه هفتگی منتشر در تبریز با چاپ سربی مدیری ابوالقاسم فیوضات و شیخ محمد خیابانی در جمادی الاخر ۸- ۱۳۳۵ » آقای فیوضات که بگفته مرحوم تربیت همکار مرحوم خیابانی بوده از صاحب منصبان و اعضای عالیرتبه وزارت فرهنک است و مدتها ریاست فرهنک آذربایجان ، شیراز و خراسان را عهده دار بوده و در حین تحریر این یادداشت نیز ریاست فرهنگ خراسان را داراست وی اکنون بسنین تقاعد رسیده و در نظر دارد در آینده نزدیکی از خدمات دولتی متقاعد گردد.

در باره شرح حال و اقدامات شیخ محمد خیابانی مدیر روزنامه تجدد تا کنون مقالات و رسالات مختلف نوشته و طبع گردیده است منجمله از این مقالات ؛ مقاله ایست تحت عنوان ( مخبرالسلطنه دشمن آزادی ) که در شماره ۱۸ دوره سوم روزنامه پرورش چاپ گردیده و در آنجا مفصلا از خدمات خیابانی گفتگو کرده است . در مقاله مذکور پس از ذکر شرح مفصلی از مخالفت خیابانی در مجلس با قرار داد و مسافرت او بخراسان و روسیه و مراجعتش بتبریز چنین مینویسد: « فقید شهید امتیاز جریده تجدد را که ارگان فرقه بود تحصیل و قریب پنجسال در تحت مدیریت و نظر آنمرحوم با یک هفت قلمی مشغول تنویر افکار و ترویج مسلک بوده و خدمت بمعارف مملکت مینمود و میتوان گفت که در میان جراید داخلی ایران جریده تجدد اولین روزنامه بود که مصداق ومفهوم جریده نگاری را ثابت نمود . »

در جزو سلسله انشارات ایرانشهر ، رساله بقلم چند نفر از دوستان خیابانی در شرح حال و اقدامات آنمرحوم در برلن طبع شده که حاوی اطلاعات مفیدی درباره زندگانی او میباشد و در صفحه ۶ این رساله عکس خیابانی نیز چاپ شده است . در این رساله شرح کشته شدن خیابانی را بدین قسم نوشته : « روز ۲۹ ذیحجه ۱۳۳۸ قمری پس از آنکه خانه فقید مرحوم را غارت و خراب کردند دو نفر قزاق با راهنمائی یک سک بچه جای اختفاء فقید شهید را که در منزل آقا شیخ حسن میانجی بود کشف کرده آنمرحوم را با چند تیر تفنک کشته بآنهم قناعت نکرده با رویش را با شاشته قطع کرده بعد جنازه اش را در نهایت بی احترامی بیرون کشیده در روی یک نردبان کوچکی بدر بار مخبرالسلطنه می آورند . » چون ذکر شرح جزئیات حالات خیابانی خارج از حوصله این کتاب میباشد خوانندگان میتوانند برای کسب اطلاعات بیشتری برساله مذکور رجوع فرمایند