روزنامه جارچی ملت 

روزنامه جارچی ملت در طهران به مدیری  آقا سید حسین ابراهیم زاده تاسیس و در سال ۱۳۲۸ قمری منتشر شده است ، شماره ۱۰ سال اول در چهار صفحه بقطع ۶,۵ در ۱۲٫۵ ؛ باچاپ سنگی در مطبعه میرزا علی اصغر طبع و در تاریخ شنبه ۱۷ ربیع الاول ۱۳۲۹ قمری منتشر شده است . اسم روزنامه خط شکسته درشت و در بالای آن مشروطه بیقانون  و در یکطرف آزادی . استبداد  و در طرف دیگر توقیف قانون و در زیر آن این شعر درج است : « مشروطه نگهدار که مشروطه نکوست * هم لایق دشمن است و هم لایق دوست» در این شماره و همچنین در سایر شماره ها صفحات اول و آخر روزنامه مشتمل بر کاریکاتور میباشد . کاریکاتور شماره ۱۰ بعنوان ( احترام بفراش روزنامه ) است که تفنک چی فراش روزنامه را چون روزنامه آورده هدف قرار داده است. کاریکاتور شماره ۱۸ شیخی است که بالای منبر قرار گرفته خطاب به ریدان میگوید مگر در این ماه مبارک کاری از پیش ببریم و گرنه وقت دیگر نیست ما را بجز تمکین و اصلاح و مدارا ؛ در پای منبر جمعی از مریدان نشسته و زبان حالشان این است: هر کرا شیخ کبیرش گمره است * کی مریدش را بجنت خود ره است.

در این شماره و همچنین در شماره های دیگر اشعاری بعنوان ( ادبیات ) درج است که قسمتی از اشعار شماره ۱۸ بدین قرار است :

همسایه ما دشمنیش بیخود و بیجاست * خصمیش هویداست

از چیست که خود دشمنیش بر همه ماست * ایران نه بخار است

این فایده دوستی روس با یران * ایران شده ویران

این دوستی او نه زما کشتن تنهاست * نه دشمن داناست.

برده همه سرما به ایران بتجارات * آورده خسارات

کاریکاتور شماره ۲۴ فرار محمد علیشاه بطرف روسیه و از شماره ۲۹ تصویر مظفرالدین شاه با سالارالدوله و شعاع الدوله است . کاریکاتورهای روزنامه مانند سایر کاریکاتورهای روزنامه های آن ایام مشروحاً توضیح داده شده و واضح و آشکار است مندرجات روزنامه پس از درج مقاله اساسی انتقاد از اوضاع و دادخواهی از اولیای امور میباشد . و بعلت همین انتقادی بودن آن و مخصوصاً کاریکاتورهای روزنامه غالباً جارچی ملت توقیف می شده و حتی یکبار هم مدیر و روزنامه هر دو توقیف شده اند. شرح این توقیف را مدیر چهره نما در شماره ۵ سال نهم مورخ ۲۰ ربیع الثانی ۱۳۳۰ قمری از قول مخبر خود در طهران اینطور نوشته است: « تقریباً سه ماه قبل یعنى ۱۹ ذیحجه روزنامه جارچی ملت را با جناب ( آقا سید حسین ابراهیم زاده ) مدیر او بحکم وزارت داخله توقیف کردند پس از چند روز مدیررا رها کردند که گویا تقصیر و گناهی باین یگانه فدائی ملت و معارف ایران وارد نیاوردند مجدداً در ۱۲ صفر تا چند روز جناب آقا سید حسین ابراهیم زاده مدیر را توقیف کردند و بعد رها کردند و باز معلوم نشد علت گرفتن و رها کردن اگر از مراتب غیرت و حمیت این جوان وطن خواه واقعی و خدمات چندین ساله او در راه وطن عزیز اهالی ایران و طهران کاملا مطلع نستند جناب مدیر چهره نما مسبوقند افسوس که مدار رسیدگی با مور از روی حقیقت نیست»

جارچی ملت در سال ۱۳۳۷ قمری پس از یکسال تعطیل و توقیف ، در اوایل شهر شعبان سال مذکور پامر دولت از توقیف خارج و اولین شماره سال یازدهم آن در نیمه شعبان زینت بخش عالم مطبوعات گردیده است.

در شماره اول سال دوم اسم روزنامه ( جارچی ملت ) در عنوان روزنامه روی سینه مردی که دهان باز نموده و یکدست بر بناگوش گذاشته نوشته شده و بجای کاریکاتور صفحه اول تصویر میرزا عبدالرزاق خان سرتیپ مهندس علوم ریاضی و جغرافی کشیده شده و در ذیل آن شرحی نوشته است . سال اول جارچی ملت با انتشار شماره چهلم که روز انتشار در آن قید نگردیده و فقط سال ۱۳۲۸ و ۱۳۲۹ چاپ شده ، خاتمه یافته است . از مطالب مندرج در این شماره معلوم میشود مدتی روزنامه تعطیل بوده و نیز در همین شماره میرزا علیرضا خان نقاش عهده دار کاریکاتور روزنامه و سلطان – الکتاب محرر روزنامه معرفی شده اند . در ذیل کاریکاتورها امضای علیرضا درج است.

در شماره ۲۴ سال اول مورخ رمضان ۱۳۲۹ قمری در مقاله اساسی که بعنوان (غفلت ملت – بیداری جارچی) نوشته شرحی بعنوان گله از توقیفهای متوالی و بی جهت درج نموده که برای اطلاع از تاریخچه روزنامه مناسبت قسمتی از آن را نقل نمائیم : مشترکین محترم جارچی ملت را با عجز بیان بهزار زبان از روی ادب و امتان معذرت میخواهیم که جریده فرید • جارچی ملت در عین نما و نمو و این مدت از عالم مطبوعات وأشاعت محروم و ممنوع گردیده بود یکدفعه خودی نشان داده و سری بیرون آورده و آشکار شد و مثل سپاه اشگر زنگی هجوم آور گردید ولی بمصداق العد و هند کرام الناس مقبول امید است مشترکین محترم جارچی ملت عذر ما را در انسداد و عدم اشاعت وی پذیرفته چرا که اسما مامور بالمجبور معذور مفاد حال ماست… و حال آنکه نسخ مطبوعه جریده جارچی از بدو تا کنون که ۲۴ نمره طبع و توزیع شده و اکنون در خدمت مشترکین و عموم ملت موجود و حاضر است احدی از روی عقل و نقل وقانون مملکتی مجال ایراد واعتراض بر ما نداشته و ندارند خصوصا از شماره ۱۳ جارچی ملت را اگر کسی بخور ببیند و پیش بینیهای ما را نسبت بدولت و ملت خودمان نیکو خواهد سنجید ولی تهی دستان قسمت را چه سود از رهبر کامل با این همه خیر خواهی عمومی از روی اجبار جریده جارچی ملت موقت و ممنوع گشته در اندادش مجبور گشتم مجبوریت ما بدرجه بود که نسخه دهم مورخه ۱۷ ربیع الثانی که طبع شده بود از اشاعتش محروم شدم و باشتهاری من باب اطلاع مشترکین ماذون نگشتم ناچار تن بقضا داده دست بروی دست نهادم تا مدت انسدادش سر آمد و مورد اجرایش در رسید….»

جارچی ملت پس از توقیف و تعطیل از توقیف و تعطیل یکساله، چنانکه اشاره کردیم سال ۱۱ خود را در ۱۲۹۹ شمسی شروع نموده و در سال مذکور مرتبا هر ماهی سه یا چهار شماره منتشر نموده است چنانچه شمارههای ۱۳ ، ۱۴ ، ۱۵ سال یازدهم روز نامه در برج اسد و شمارههای ۱۷؛۱۸ در برج سنبله و شمارههای ۱۹ ، ۲۰ در برج میزان و شمارههای ۲۳ و ۲۴ آن در برج داو سال ۱۲۹۹ شمسی توزیع گردیده است.

شماره اول سال شانزدهم روزنامه در تاریخ سه شنبه ۲۶ ذیحجه مطابق ۷ اسد ۱۳۰۳ شمسی منتشر شده و سرمقاله آن تحت عنوان ( شانزدهین سال ) است.

از این پس نیز جارچی ملت کم و بیش منتشر گردیده تا سال ۱۳۰۵ شمسی که در ۲۹ فروردین این سال شورایعالی فرهنگ امتیاز روزنامه را در تهران آقای میرزا علیخان (ندائی واگذاشته و از آن پس جارچی ملت بمدیری آقای میرزا علیخان ندائی انتشار یافته و به اشتراک آن سالیانه ۶۰ قران ششماه ۳۵ فران خارجه ۸۰ قران ۴۵ قران تک شماره ۶ شاهی پس از یک ماه یک قران است لازم است یادآور شویم با اینکه موسس روزنامه ابراهیم زاده بوده ولی پس از واگذار شدن روزنامه آقای ندائی همه جا (موسس و مدیر علی ندائی) نوشته شده است . محل اداره و وجه اشتراک روزنامه در دوره اول از این قرار است: طهران ، خیابان ناصری . اداره توزیع کل جراید . طهران ۸ قران سایر بلاد ۱۰ قران ، ممالک خارجه ۵ فرانک تک نمره در طهران ۳ شاهی ، در سایر بلاد ۴ شاهی . قیمت اعلانات سطری ده شاهی . عنوان بعضی از سر مقاله های روزنامه در دوره دوم بدین قرار است: کابینه قدیم و جدید – واقعه روز ۳ شنبه الغاء کابیتولاسیون اصلاح قوه قضائیه امضای قرار داد تجارتی دولتین ایران و روس