روزنامه اختر

روز نامه اختر ، در شهر اسلامبول ، بطور هفتگی و مدتی روزانه و چندی هفته دو بار در سال ۱۲۹۲ قمری چاپ و منتشر شده است شماره اول این روز نامه روز پنجشنبه ۱۶ ذیحجه ۱۲۹۲ قمری ، بمدیری ( آقای محمد طاهر تبریزی و نویسندگی (میرزا مهدی اختر ) انتشار یافته و مدت ۲۲ سال مرتباً دائر بوده تا در سال ۱۳۱۳ قمری از طرف دولت عثمانی توقیف شده است اختر در آغاز تاسیس، غیر از روز های جمعه و یکشنبه، هر روز و پس از مدتی هفته دوبار ، روزهای شنبه و چهار شنبه و در سالهای آخری بطور هفتگی انتشار یافته برون در جلد چهارم تاریخ ادبیات خود صفحه ۳۱۴ (ترجمه) درباره اهمیت این روزنامه مینویسند > در سنه ۸-۱۸۸۷ نیز که من دریران سفر میکردم تنها جریده قابل مطالعه زبان فارسی همان اختر بود که هفته یکبار در اسلامبول چاپ میشد در حقیقت در دوران تیره و تار استبداد روزنامه اختر کمک بزرگی بتنویر افکار ایرانیان نموده و در ایامیکه جراید این مملکت منحصر بچند روز نامه درباری از قبیل ایران و اطلاع بوده روزنامه اختر ، بقول ادوارد برون جریده قابل مطالعه زبان فارسی بشمار میرفته است بخصوص اخبار تلگرافی کشورهای خارجی که در این روز نامه درج شده برای اشنایی مردم باوضاع دنیای خارج کمکهای مفید و بزر بزرگی نموده است تردیدی نیست که و جود همین جراید افکار مردم آنزمان را مهیای انقلاب نمود و پیدایش مشروطیت ایران تا اندازه رهین فدا کاری آقایان مدیران جراید آنروزیست.

مرحوم تربیت در فهرست جراید آذر بایجان راجع بروزنامه اختر مینویسد : « اختر روز نامه هفتگی منتشر در اسلامبول بمدیریت محمد طاهر تبریزی و نویسندگی مهدی تبریزی در ۱۲۹۳ این روز نامه تاسنه ۱۳۱۳ مرتباً انتشار یافته و در آن تاریخ از طرف دولت ترکیه توقیف شده است نویسنده روز نامه ، همان قسم که در بالا ذکر کردیم مرحوم میرزا مهدی اختر بوده است مرحوم میرزا مهدی فرزند حاجی ابراهیم تاجر تبریزی » در اول جمادی الثانی ۱۲۵۵ قمری در محله خیابان تبریز بدنیا آمده و در ۲۱ ذی قعده ۱۳۲۵ قمری در محله ( قاضی کوئی ) اسلامبول بدرود زندگی گفته است وی در سن ۲۴ سالگی از تبریز باسلامیول رفته و مدتی از دوران حیات خود را در این شهر طی کرده تا در سال ۱۳۹۲ که ( آقا محمد ظاهر تبریزی قراچه داغی ) روزنامه اختر را تاسیس نمود، مرحوم آقا میرزا مهدی نویسندگی آنرا بعهده گرفت و آثار و افکار و نظریات خود را بوسیله اوراق ر و ز نامه در دسترس همگان قرارداد . مندرجات روزنامه دلیل بروسعت اطلاع و آگاهی نویسنده آنست. فشار و سخت گری عمال حکومت عثمانی مدیر و نویسنده اختر را در فشار میگذاشت تا اینکه بالاخره هر دو دست از نامه نگاری شسته و نویسنده اختر خدمات صادقانه خود را بصورت دیگری در آورد.

توضیح آنکه پس از توقیف روزنامه اختر مرحوم میرزا مهدی نویسنده اختر بترجمه کتاب ( ابراهیم بیک ) پرداخت و این کتاب را که بزبان انگلیسی نوشته شده و مشتمل بر شرح اوضاع و احوال سیاسی و اداری ایران است بیارسی ترجمه نمود و چون خود قادر بر طبع کتاب نبود مرحوم ( حاجی زین العابدین تاجر مراغه مقیم اسلامبول ) که از آزادیخواهان و وطن پرستان است مخارج طبع آن را عهده دار گشت و بصورت آبرومندی آنرا منتشر ساخت.

از خدمات دیگر آنمرحوم تاسیس مطبعه ( خورشید ) در اسلامبول است که پس از مرک او با جمیع کتب نفیسه اش از طرف حکومت عثمانی ضبط ومصادر. شد مرحوم اختر در سن ۷۰ سالکی بمرض قلبی دوچار و بهمین مرض فوت نمود و پس از خود جز نام نیک وفرزندی بنام ( محمد ابراهیم بیک ) چیز دیگری باقی نگذاشت^[۷] روزنامه معمولا در ۸ صفحه بقطع ۸٫۵ در ۱۳ با چاپ سربی ؛ بوضع و کاغذ خویی چاپ شده و قیمت اشتراک سالیانه آن بدین قرار است در عثمانی ه مجیدیه ، در ایران ۲۵ قرآن ؛ در اروپا بیست و پنج فرانک.

و اما اطلاعاتیکه از متن شماره اول سال اول اختر اقتباس و گرفته شده از این قرار است نومره ۱ فى ۱۶ ذى حجه ۱۲۹۲ پنجشنبه ۱ کانون ثانی سنه ۱۳۹۱ ؛ ۱۳ ژانویه ۱۸۷۶، مطبعه و اداره خانه درخان والده در دائره مخصوصه است مکتوبی ۱۸۷۶ که برای درج کازت باداره داده میشود و طبع نشود بصاحبش رد نخواهد شد. مکتوبی که اجرت پست آن داده نشده است از جانب اداره قبول نخواهد شد . قیمت سالیانه ۸ مجیدیه شش ماهه ۴ مجیدیه سفید ؛ یک نسخه سی پاره رایج است.

این مطالب و خصوصیات در عنوان روزنامه و در آخر صفحه ۴ و همچنین در سایر شماره ها اسم ( طاهر ) مدیر روزنامه چاپ شده و در زیر عنوان این عبارات است و این کارت از حوادث گوناگون و از سیاست و پولتیک و از تجارت وعلم و ادب ودیگر منافع عمومیه سخن خواهد گفت هر گونه مواد مفیده عامه مجانا قبو ل وطبع خواهد شد . سرمقاله روزنامه تحت عنوان ( روزنامه و کارت ) و باین عبارت شروع میشود: روشنائی بخش آفاق مدنیت وکحل الجواهر آفاق ترقی ملک و مملکت تا میرسد باینجا که بنا بر این هرگز روا نیست که در همچنان پای تخت معظم ا قلا یک روزنامه فارسی نباشد که هم فارسی دانان در این ممالک فسیحه را از وقایع و و اخبار جهان و از آنچه بکار احتیاجات حالیه می‌آید بزبان شیرین و دلنشین آگاهی دهد. این شماره مانند سایر شماره‌ها در چهار صفحه بقطع بزرک، با کاغذ زرد و چاپ سربی چاپ شده و مندرجاتش پس از سرمقاله اخبار دولت عثمانی و اخبار خارجه است. مجموعه نفیسی از اختر در کتابخانه ملی که سابقا متعلق باعتضاد السلطنه بوده موجود است.