مجله  عالم نسوان

مجله عالم نسوان در طهران بصاحب امتیازی (نوابه خانم صفوی) و در تحت نظر فارغ التحصیلین مدرسه عالی اناثیه امریکائی ایران بیت آل در سال ۱۲۹۱ شمسی تأسیس و شماره اول آن در ذیحجه ۱۳۳۸ قمری مطابق میزان ۱۲۹۱ شمسی و سپتامبر ۱۹۲۰ میلادی منتشر شده است. مجله عالم نسوان هر دو ماه یکشماره در ۳۸ صفحه بقطع کوچک خشتی طبع و بنا براین در هر سال شش شماره از آن توزیع میشده است. ابونه سالیانه در مرکز ده قران و در خارج از مرکز ۱۲ قران و تک نمره دو قران است و از شماره ول سال سیزدهم که سال آخر انتشار مجله است بواسطه گرانی کاغذ وجه اشتراک به ۱۴ قران ترقی کرده است. قیمت اعلانات که در طول مدت انتشار تفاوتی ننموده بدینقرار است:

صفحات اول: یک صفحه ۴۰ قران نصف صفحه ۲۵ قران ربع صفحه ۱۵ قران صفحات آخر بترتیب ۲۵ قران، ۱۵ قران و ۱۰ قران است. محل اداره مجله مدتی در مدرسه عالی آمریکایی و زمانی در مدرسه انائیه امریکائی طهران بوده است. مجله عالم نسوان از مجلاتیست که مخصوص نسوان تأسیس و بیشتر مقالات آن بقلم فارغ التحصیلان مدرسه اناثیه امریکائی نوشته شده است. مقالات این مجله در پیشرفت و ترقی نسوان مملکت و تعلیم اصول خانه داری و زندگانی جدید بآنها کمک فراوان نموده است.

در شماره اول سال اول مقدمۀ بعنوان ( مرام عالم نسوان) در دو صفحه درج شده که برای مزید اطلاع خوانندگان از سبک مندرجات مجله بعینه آنرا نقل مینمائیم:

مرام عالم نسوان

در این عصر جدید و دوره سعید که تیر فروزان معارف از افق ایران ما تابان گردیده غنچه‌امید از باغ آرزوی معارف پروران شکفته و روح حیات مطبوعات در کالبد وطن دمیده مجله عالم نسوان با قدمهایی ضعیف و لرزان پا بدایره مطبوعات گذارده خواهران ایرانی خود را تهنیت میگویند و درود میفرستند.

در ممالک متمدنه که مطبوعات راه تکامل و ترقی را میپیمایند روزنامه‌ها و مجلات زنانه قسمت مهمی از آنرا تشکیل میدهند و چنانکه در آمریکا مجله ماهیانه مخصوص بطبع میرسد که مشترکین آن به کرور بالغ است.

مجمع نسوان فارغ التحصیل ایران بیت آل (مدرسه دختران امریکائی ) روزگاری متمادی است که آرزومند تأسیس یک مجله برای خانمهای ایرانی بوده خوش بختانه امروز بآن روز فیروز رسیده و بانتشار عالم نسوان موفق گردیده است.

در این شماره اول خاطر خوانندگان محترم را از مقصد و مقصود این مجله مستحضر میدارد: غرض از تأسیس عالم نسوان تعاون در تعالی و ترقی نوان و تشویق آنان بخدمت وطن و خانواده و حسن اداره امور بینی میباشد.

مجله عالم نسوان هر دوماه بک نمره طبع و توزیع میشود و ابدأ قصد انتشار اخبار سیاسی که در روزنامه‌های یومیه خوانده میشود نداشته فقط مطالبی را که برای زنان ایرانی نهایت لزوم و اهمیت را دارد در تحت شش موضوع ذیل بحث قرار خواهد داد.

۱- مقالات صحیه که در هر نمره بقلم یکی از اطبای مشهور مجرب دارالخلافه مخصوص این مجله نگاشته میشود چنانکه اینک اولین مقاله را در این موضوع (دکتر امیراعلم) و در نمرات آتیه اطبای ایرانی هر یک بنوبت خود ما را مستفید خواهند نمود.

۲- دستور پرستاری و تربیت اطفال که بقلم خانم دکتر مکدول. رئیس مریضخانه امریکائی و میس تلی پرستار آن مریضخانه نوشته شده و بفارسی ترجمه میگردد.

۳- مطالب راجع به اداره امور بیتی که در سعادت و آسایش خانواده مدخلیت تام دارد مقالاتیکه در تحت این عنوان نوشته میشود مشتمل بر دستور‌های عمومی و خصوصی خانه داری از قبیل نظافت آشپزی و غیره میباشد.

۴- از آنجائیکه تکلیف هر زن متمدنه دقت در طرز لباس و حسن انتخاب آن میباشد این مجله نهایت سعی و اهتمام را بذل مینماید که در هر شماره یکی دو نمونه باطرزی مطبوع و اسلوبی مرغوب از روزنامجات امریکا و اروبا اخذ نموده بضمیمه دستور‌های لازمه مناسب هر فصل بنظر خانمهای محترمه برساند در این قسمت‌ امید است که از معایب و نواقص که از عدم تکمیل دستگاه چاپ رخ میکند صرف نظر نمایند.

۵- اخبار ترقی نسوان و خدمات آنان در کل جهان خصوصاً ایران.

۶- مقالات ادبی و آثار منظوم و منثور محترمات ادبیه ایرانی در این قسمت برای هر خانم ایرانی زمینه و موقع خوبی است که استعداد طبیعی ادبی خود را نشانداده محرک ذوق و اسباب شوق سایرین گردند.

مجدداً خاطر عموم خواتین محترمه را متذکر مینمائیم که تأسیس این مجله برای ترقی عالم نسوان است و باید همه حتی المقدور در آن شرکت نمائیم. بدون مساعدتهای معنوی‌ایشان با دامه این مقصود شریف موفق نخواهیم شد اکمال اشتیاق منتظر پیشنهادات تنقیدات و هر قسم مقالات جدی و فکاهی، نظم و نثر از طرف‌ ایشان میباشیم. اگر می‌خواهید طرز شناختن خوراکها و شیرینیهای جدید را بخواهران خود تعلیم دهید عالم نسوان در این امر بایشان مساعدت خواهد نمود.

هر مقاله باید با امضا و آدرس نویسنده باداره برسد ولی میتوانند امضا را در اداره محفوظ معرفی نمایند.

اداره در رد و قبول و تنقیه هر مقاله مختار است و فقط مقالاتی درج میکند که با مسلک مجله مخالف نباشد. ما‌امیدواریم که بتوسط عالم نسوان فاضله‌ها، شاعره‌ها نویسندگان و عالمهای علم اکونومی خانه داری را شناخته بهعموم معرفی نمائیم. اگر میخواهید در ترقی نسوان شرکت جوئید بسم اله این گو و این میدان! » در هر شماره روی جلد مجله بالای اسم مجله (عالم نسوان) عبارت و با شعری بعنوان شعار مخصوص چاپ شده و من جمله در شماره اول عبارت (الجنته تحت اقدام الامهات) درج است. در شماره دوم این شعر:

بود چشم ابنای آن خانه کور

که بانوی آن باشد از علم دور

و در شماره سوم این شعر:

در مملکتیکه زن حقیر است

شک نیست که مرد آن فقیر است

و در شماره ششم سال اول این شعر (گر جوی غیرت بود ما را و دیمت در نهاد * بهر اثبات حقوق خود نمائیم اجتهاد.) و در شماره اول سال دوم این رباعی: ( نسوان، ننگ ذلت و پستی تا چند؟ * در حالت نیستی و هستی تا چند؟. بازیچه بدن بدست رندان تا کی؟ * در قید هوا و مدپرستی تا چند؟.) و در شماره ششم سال دوم این رباعی: (همت هست که روز بیداری ماست * غیرت غیرت که وقت هشیاری ماست. فرصت فرصت که کار با یاری ماست * جرأت جرأت که عصر دلداری ماست.)

در بیشتر شماره‌های سیزده ساله مجله عالم نسوان از این قبیل اشعار روی جلد مجله چاپ شده و ما برای نمونه بهمین مختصر قناعت میکنم. سال اول مجله عالم نسوان با نشر شماره ششم مورخ شوال ۱۳۳۹ قمری مطابق سرطان ۱۳۰۰ شمسی خاتمه یافته و در همین شماره مقاله بعنوان پایان اولین مرحله چاپ شده که قسمتی از آن چنین است: «عالم نسوان با انتشار این شماره نخستین سال زندگانی خود را بپایان میرساند. مادر شماره اول انتشار شش نمره را در عرض سال وعده نمودیم و عهده دار شدیم که در هر شماره مقالات صحیحه، دستور پرستاری و تربیت اطفال، خانه داری، طرز لباس اخبار ترقی نسوان و مقالات ادبی نظماً ونثراً از نظر قارئین محترم بگذرانیم. بحمداله که بادای وظیفه خود موفق گردیده و خدمات ما مورد قبول خوانندگان گرامی واقع شد. عالم نسوان تشکرات صمیمانه خود را خدمت دوستانیکه بمساعدتهای معنوی آنها اولین مرحله زندگانی را پیموده است تقدیم مینماید… » مجله عالم نسوان در سال اول در مطبعه سربی (فاروس) طبع و در این محلها توزیع شده است: مطبعه فاروس، خیابان لاله‌زار – مغازه انصاف آقا بابا – جلوخان شمس العماره. کتابخانه اقبال.

سال دوم مجله بهمان سبک و قطع و شماره صفحات سال اول طبع و شماره اول این سال در محرم ۱۳۴۰ قمری مطابق سنبله ۱۳۰۰ شمسی منتشر شده است. مندرجات و مطالب سال دوم مانند سال قبل بقلم نسوان و مخصوصاً فارغ التحصیلهای مدرسه اناث امریکائی تهیه گردیده و از این حیث تفاوتی با سال اول ندارد. سال دوم با انتشار شماره ششم مورخ شوال ۱۳۴۰ قمری خاتمه یافته و شماره اول سال سوم در محرم ۱۳۴۱ قمری مطابق سنبله ۱۳۰۱ توزیع گردیده است. در سال سوم نیز هیئت مدیره مجله همان سبک و روش سال اول و دوم را در انتشار مجله بکار برده است. در شماره اول این سال شرحی تحت عنوان تشکر و اخطار درج شده که قسمتی از آنرا برای مزید اطلاع خوانندگان گرام نقل مینمائیم: «عالم نوان در نشر شماره اول سال سوم تشکرات صمیمانه خود را خدمت دوستان و قارئین محترم خود تقدیم میدارد که بمساعدتهای معنوی آنها دومین مرحله زندگانی را پیموده و شروع بسال سوم عمر خود مینماید امید است بعدها هم بمعاونت ایشان بادای وظیفه خود بهتر موفق گردیده خدمات ما مورد قبول خوانندگان گرامی واقع شود….. با کمال خوشوقتی بقارئین گرام و علاقمندان دانشمند محترم اخطار مینمائیم که سال گذشته عده مشترکین مجله عالم نان متجاوز از ۲۵۰ بوده علاوه بر اینکه تک نمره بفروش میرسید تشکرات خود را خدمت مشترکین محترم تقدیم نموده امیدواریم که بعدها بمساعدت ایشان زاید بر این گشته متمنی هستیم کمک نموده عده آنهارا بچهارصد یا بیشتر هم برسانیم.»

شماره اول سال یازدهم مجله عالم نسوان در چهل و هشت صفحه و چهار صفحه ضمیمه بقطع خشتی در مطبعه سربی (فاروس ( طبع و در دیماه ۱۳۰۹ شمسی مطابق ژانویه ۱۹۳۱ میلادی منتشر شده است. در سال یازدهم انتشار مجله تحت نظر هیئت رئیسه مدرسه اناثیه امریکائی و این هیئت عبارت بودهاند از (میس دولیتل – طیبه میردامادی – مسیز بویس) و مدیر داخلی مجله آقای عباس آرین پور کاشانی و صاحب امتیاز مجله : نوابه خانم صفوی است. سر مقاله شماره اول این سال تحت عنوان (سال یازدهم) نوشته شده و قسمتی از آن بدین قرار است کار کنان عالم نوان در ابتدای شروع یازدهمین سال انتشار مجله از صمیم دل بمشترکین محترم خود تبریک گفته و امیدوارند در این سال جدید بتوانند پیش از پیش مشترکین خود را خدمت نمایند…..» در شماره اول رباعی زیر بعنوان شعار مجله روی جلد چاپ شده و رباعی از شاعر معروف افسر است: همیشه راست بگواز دروغ کن پرهیز * دروغ زشت بود ، گرچه مصلحت آمیز گرفتم از سخن راست فتنه بر پا خاست * مکن برای دروغش همیشه دست آویز.

دو شماره دوم سال یازدهم بدو شعر مذکور این شعر نیز اضافه شده است :

چه بود سود هزاران هزار بدره زر*خرد بهیچ شمارد زبان نیم پشیز

سال یازدهم با انتشار شماره مورخ آبان ۱۳۱۰ شمسی خاتمه یافته و سال دوازدهم مجله با همان خصوصیات وقطع سالهای سابق منتشر گردیده است . مختصر تغییری که در سال دوازدهم مجله داده شده اینست که از شماره چهارم این سال بجای عباس آرین پور کاشانی، (طیبه میردامادی) مدیر داخلی مجله معرفی شده است . علاوه بر این (اشرف خانم نبوی) باعضاء هیئت مدیره مجله اضافه شده است .

در سال دوازدهم نیز مجله مرتباً دو ماه یکمرتبه انتشار یافته چنانچه شماره دوم آن در اسفند ۱۳۱۰ شمسی و شماره ششم که آخرین شماره این سال است در آبان ۱۳۱۱ شمسی منتشر گردیده و رویهمرفته در سال دوازدهم مجله عالم نسوان در ۲۸۸ صفحه بقطع خشتی طبع و توزیع گردیده است.

مجله عالم نسوان از مجلات بسیار مفید است که مدت زیادی دوام کرده و با نشر مقالات سودمند توانسته است خدمات گرانبهائی بطبقه نوان این کشور بنماید . مطالعه دوره‌های این مجله برای نیوان و دوشیزگان لازم و ضروریست. برای مزید اطلاع خوانندگان فهرست مندرجات چند شماره از سال اول مجله را نقل مینمائیم.

حفظ الصحه دوشیزگان در زمان بلوغ – دستور پرستاری و توجهات اطفال – توجهات لازمه در اوقات حمل- خانه داری- قانون خانه داری – تربیت – پختن کیک – طرز لباس احتیاجات ضروری – دوره حیات یک گل – زنان باهنر الحق سزد که فخر کنند – اخبارترقی نسوان – مدارس دختران طهران – فن پرستاری در ایران – شرأفت در زندگانی -شرایط صحت و لوارم محافظت اطفال جدید الولاده – دستور پرستاری و توجهات اطفال طریق شیر دادن بطفل – طریق نگاهداری دایه – خانه داری – خانم و خدمت کاران – طریق پختن سوهان – طرز لباس – اخبار ترقیات نسوان چرا ما ترقی نکرده‌ایم – معارف زنان ایران