روزنامه پروانه

روزنامه پروانه در شهر اصفهان به صاحب امتیازی ( سید حسن مومن زاده ) و مدیر مسؤلی مرحوم (وحید) تأسیس و شماره اول آن در تاریخ ۷ شوال ۱۳۲۸ قمری منتشر شده است. پروانه روزنامه ایست هفتگی و روزهای دو شنبه طبع و سه شنبه توزیع و چنانچه در عنوان روزنامه ضبط گردیده سالی چهل نمره منتشر میشده است وجه اشتراک در عنوان روزنامه بدین قسم معین گردیده : ( اصفهان حب وطن ، تفکر رقت بحالت کنونی – سایر بلاد ، بانضمام اجرت پست و توجهی بحال برادران دور از مرکز اعانه سالیانه : اصفهان ۱۲ قرآن» پروانه در ۸ صفحه بقطع ۶٫۵ در ۱۳ سانتیمتر با چاپ سربی و در مطبعه (حبل المتین) اصفهان طبع گردیده محل اداره آن : اصفهان . قهوه کاشیها ، کلیه عنوانات (پروانه) و تمام امورات اداره با صاحب امتیاز سید حسن مومن زاده است.

مرام و مسلک روزنامه در ضمن دو سطر در زیر عنوان روزنامه بدینهم نوشته شده است: این پروانه طرفدار مظلومین مهیا برای نشر معلومات صحیحه مشروعه . بی اختیار در انجام خدمات مرجوعه؛ در باطنش غرض و در کالبدش مرضی نیست گفتار و رفتارش یکی است و غیر از استقلال وطن هر چه هست در نظرش اندکی خوف از سوختن ندارد و رعب را کفر میداند. » شماره ۱۵ سال اول در تاریخ سه شنبه ۲۹ محرم و شماره ۱۷ در تاریخ سه شنبه ۲۱ صفر و شماره ۳۱ سال اول در تاریخ سه شنبه ۲۹ شهر ذیقعده الحرام ۱۳۲۹ قمری در هشت صفحه منتشر شده است . و از این شماره ۳۱ است که دیگر اسمی از مدیر مسئول روزنامه ) وحید ) نیست واسم وحید از روز نامه حذف شده و در عوض صاحب امتیاز و مدیر مسئول که معمولا اسم او در انتهای صفحه هشت نوشته میشده ؛ ( مومن زاده ( معرفی شده است. معلوم میشود از این تاریخ دریگر مرحوم وحید در امور روزنامه دخالتی نداشته است .

لازم است یاد آور شویم که برون در کتاب مطبوعات و شعر فارسی (ص ۵۷) جائیکه اسمی از روزنامه پروانه برده نام مدیر مسئول یعنی وحید را ذکر نکرده است . در صورتیکه طبق نمونههای موجود و المعاریکه از وحید در روزنامه چاپ شده مسلماً روزنامه پروانه با شرکت وحید چاپ و منتشر میشده است. و اینهم یکی از موارد سهو و اشتباه برون راجع بمطبوعات فارسی است . مندرجات پروانه مانند سایر جراید آغاز مشروطیت عبارت از یک سر مقاله سیاسی یا اقتصادی و پس از آن اخبار شهری و اخبار سایر ایالات و ولایات واخبار انجمن ولایتی و شکایات مردم از حکام و تلگرافات و اخبار پایتخت میباشد . رو بهمرفته روزنامه پروانه از جهت اشتمال آن بر وقایع آن ایام اصفهان روزنامه نفیسی است و از حیث سبک مطالب و چاپ و قطع صفحات و ستونهای هر صفحه بعینه مانند روزنامه زاینده رود است.

علاوه بر مندرجات مذکور قسمتی در روزنامه تحت عنوان ( ادبیات ) بشعر چاپ بیشتر راجع بفواید علم و مشروطیت و این قبیل امور است. برای نمونه اشعاری که بعنوان ( ادبیات ) در شماره ۳۱ چاپ شده نقل مینمائیم :

ایکه چون تصویر دیواری خموش

بشنوی تا پند من بگشای گوش

نیست انسان آنکه او را هوش نیست

شخص ابله بود و نابودش یکی است

هر که را نبود خرد او مرده است

دایم از بی دانشی افسرده است

زنده بی حس جمادی بیش نیست

کوز بی حسی بفکر خویش نیست

( این اشعار تقریباً دو صفحه روزنامه را فرا گرفته و باین شعر ختم میگردد:«

چون زمام خود بدست خود دهی

از همه سختی و ذلت وا رهی

برای مزید اطلاع خوانندگان فهرست شماره ۱۵ سال اول روزنامه را ذیلا نقل مینمائیم

مقاله افتتاحی ( راه رستگاری این است ) این سرمقاله در صفحه و نیم روزنامه را گرفته است. توصیه در ضمن تغزل او طرف ملت غیور تبریز ( این توصیه بشعر است و باین اشعار شروع میگردد) :

ملت اسلام تا کی در شدائد برد باری

اف بر این اسلام خواهی وای بر این حقگذاری

دیده عقل و بصبرت نیست تا محسوس بیند

صبحگاه روشن ایرانیان را شام تا ری

( تغزل مذکور در یک صفحه روزنامه چاپ شده و باین شعر ختم میشود ) :

آه از این خواب گران آه آه

شد چمن شرع خزان آه آه

پس از این اشعار مقاله تحت عنوان ( خیر مقدم ای نسیم جان فزا ) و بعد ( مکتوب شهری ) ، ( خزان بهار ) ، تغییر ریاست نظمیه ، حوادث شهری ( حسن اقدام حکومت جلیله در امر نان ) مکتوب شهری ، بقیه دیانت پروری از شماره قبل تلگراف از طهران باصفهان دهم دلو.

سید حسن مومن زاده

نامبرده از مردم اصفهان و در بدو مشروطیت خدماتی به پیشرفت آزادی و مشروطه در اصفهان نموده؛ مدتی هم سمت نمایندگی جراید و مجلات پایتخت و منجمله نمایند . مجله ارمغان بود . وی در سنوات اخیر در اداره دارائی مشغول خدمت بود و چند سالیست فوت کرده است بستگانش هنوز در اصفهانند . برای اطلاع از شرح احوال وحید بحرف الف کتاب کلمه ( ارمغان ) رجوع شود