روزنامه الفت

در سال ۱۳۲۵ قمری مرحوم یوسف زاده غمام همدانی، در همدان بمنظور پیش بردن مقاصد آزادیخواهی خود ، انجمنی بنام انجمن اتحاد تاسیس نمود ونیز روز نامه بنام الفت انتشار داد. بنا بر این روزنامه الفت بمدیری سید محمد همدانی متخلص بغمام در سال ۱۳۲۵ قمری تاسیس و منتشر گردیده است . روزنامه الفت هفتگی بوده و نمره ۶ آن در چهار صفحه ؛ در تاریخ ۲۶ ربیع الاول سال مذکور انتشار یا فته است . قیمت اشتراک روزنامه در همدان ۱۵ قران ؛ در سایر شهرهای ایران ۱۵ قرآن چون مرحوم غمام علاوه بر روزنامه الفت روزنامه دیگری بنام ) اتحاد ) نیز منتشر نموده و ما سابقا آن را بتفصیل بیان کرده ایم . لذا لازم است شرح حال او را در اینجا ذکر نمائیم

سید محمد فیام همدانی

شرح حال جامع و مفصلی از مرحوم غمام در شماره دوم- ال- اول مجله محیط مورخ مهرماه ۱۳۲۱ شمسی بقلم یکی از خواص یارات و همکاران وی موسوم بموسی نثری تدوین گردیده است . موسی نثری که در حین تنظیم این شرح حال در بازرسی وزارت فرهنک مشغول خدمت میباشد همان کسیست که در روزنامه اتحاد سمت مدیری داشته و در عنوان روزنامه بنام ( موسی ) اسمش درج است . شرح حال مذکور بدین قرار است : « غمام مدانی . نام نامیش سید محمد کنیه اش یوسف زاده ( در اینجا سه وی از آقای نشری رخ داده که یوسف زاده را کنیه مرحوم غمام دانسته، در صورتیکه کنیه حتما باید مصدر باب در مرد و ام در زن باشد . مولف ) متخلص بغمام فرزند حجه الاسلام سید یوسف مجتهد همدانی از سادات جلیل القدر حسینی، در دوم ماه رجب ۱۲۹۲ قمری مطابق ۱۲۵۳ خورشیدی همان اوقاتیکه پدر بزرگوارش در شهر سامره مشغول تحصیل بود ، در نجف اشرف متولد شد و تا سن سیزده سالگی در بین النهرین بوده تحصیلات خودرا در آن جا بپایان رسانید و پس از آنکه پدرش از تحصیل فراغت یافته بهمدان مراجعت کرد ایشان نیز همراه پدر بهمدان آمده در آنجا علوم متداوله آن زمان از ادبیات فارسی و عربی و فقه و اصول و فلسفه تحصیل نموده مدت کمی نیز مشغول تجارت بودند از سال ۱۲۸۴ شمسی در موقعیکه جنگ روس و ژاپن در جریان بود معزى الیه متوجه ضعف دولت ایران بود و از آن تاریخ فکر اصلاحات دوایر دولتی و وضع حکومت در دماغ ایشان قوت گرفته غالبا در مجالی این مسئله را بطور سر بسته و در لفافه گوشزد دوستان خود مینمود و در اول گفتگوی مشروطیت ایران در عداد آزادیخواهان و یک عامل موثر در انتشار عقیده آزادیخواهی بود در این راه رنجها برده و کارها کرده اولین انجمن برای پیش بردن مقاصد آزادیخو اهی خود در همدان بنام انجمن اتحاد تاسیس و روزنامه نیز بنام (الفت) انتشار داد و این دو موسسه در همدان مدت مدیدی تکیه گاه آزادیخواهان و مرکز عقیده آزادی خواهی بوده است .

در اینجا آقای نثری اسمی از روزنامه اتحاد که از انتشارات انجمن اتحاد بوده ؛ بمیان نیاورده در صورتیکه خود آقای نثری در این روزنامی سمت مدیری داشته و مرحوم غمام صاحب امتیاز و نویسنده آن بوده است بهر صورت عدم ذکر روزنامه اتحاد دلیل برسهو و خطا و یا تسامح آقای نثری است .

بالجمله حیات سیاسی ایشان درسته ۱۲۸۴ شمسی شروع شد و در سنه ۱۲۹۱ شمسی خاتمه یافت همینکه اساس مشروطیت برقرار ومستحکم شد ایشان نیز از امور سیاسی کناره گرفته اند از این تاریخ ببعد هم اگر دخالتی در امور سیاسی کرده باشند موقتی و برخلاف میل بوده است.

غمام از شعرای غزلرا میباشند و از سایر اقسام شعر درمیان اشعارشان دید . نمیشود، اشعارش چون همه از روی عواطف است و احساسات محبت آمیز برخاسته اند لذا تمام غزلیاتش شیرین و دلنشین است . این شاعر عالیمقام اگر چه سعی کرده از سختیها و رنجها و مشقتهای فراوانی که در مدت عمر خود دیده است در اشعارش ذکری از آنها بمیان نیاورد ولی در بعضی مواقع نتوانسته خودداری کند و در د های درونی خود را پنهان نماید» آنچه از اشعار غمام بطبع رسیده در دو مجلد است ؛ جلد اول آن در سنه هزار و سیصد و چهل و دو قمری در اصفهان طبع شده و دارای ۳۱۲ صفحه ربعی که مشتمل بر ۲۶۹ غزل است و اغلب غزلیات مرکب از بازده شعر می باشد جلد دوم آن در سال ۱۳۴۶ قمری آن هم در اصفهان باهمان قطع طبع شده و دارای ۱۴۶ صفه و مشتمل بر ۱۳۶ غزل است این دیوان دارای جلد سومی میباشد که هنوز بطبع نرسیده و تقریبا باندازه جلد دوم است.

غمام در تاریخ سوم مهر ۱۳۲۱ شمسی مطابق ۱۳ رمضان ۱۳۶۱ قمری در طهران وفات یافت و جد او را بهمدان حمل و در روز چهارم مهرماه در مقبره خانواد کی ، جنب شاهزاده حسین ، مدفون گردید . یک غزل از اشعار غمام :

مروز عالم صورت برون که باز اینجاست

مدار عالم معنی و اصل کار اینجاست

بگرد کن کل دا نا جهان همی گردد

که دایرند همه عالم و مدر اینجاست

تو از دیار شهودی تو را بغیر چکار

بشهر خویش بیازانکه شهر با راینجاست

حقیقت از نشود آشکار چون بینی؟

وگر عیان شده و گشته آشکار اینجاست

چو کودکان ز قیامت چرا همی ترسی

جزای کار در آن عالم است و کار اینجاست

خلاصه اینکه از این جا مرو بجای دگر

که آنچه میطلبد مست و هوشیار اینجا است

غمام دست گدائی بر آسمان صفر از

بیا بوی زمین گنج بیشمار اینجاست

مرحوم ایزد کشب در کتاب نامه سخنوران (۱) در بازه مرحوم غمام می نویسد : « آقای سید محمد یوسف زاده علاوه بر مراتب فضل و شاعری بتربیت اخلاق دیگران و تاسیس مجمع اتحاد اقدام دارد . دیوان غزلیات دارند .» پس از آن چند غزل و یک قطعه از مشار الیه نقل مینماید .