روزنامه استقلال

روزنامه استقلال بمدیری (میرزا آقا معروف به ناله ملت) با چاپ سربی؛ در شهر تبریز تأسیس و شماره اول آن در جمادی الاوان ۱۳۲۷ قمری منتشر شده است. میرزا آقا معروف به ناله ملت قبل از تأسیس روزنامه استقلال، چنانچه در حرف نون کتاب یاد‌آور خواهیم شد؛ یعنی در سال ۱۳۲۶ قمری روزنامه هفتگی بنام ( ناله ملت ) منتشر ساخته و بهمین جهت هم معروف بنائه ملت شده است.

روزنامه استقلال. بطوریکه در ضمن دو سطر؛ در زیر عنوان روزنامه معرفی شده؛ در آن از وقایع داخله ایران و مذاکرات انجمن ایالتی درج و سایر مقالات مختصر و عام المنفعه نیز با امضاء معروف پذیرفته خواهد شد.

استقلال هفته دو بار در چهار صفحه بقطع وزیری در مطبعه سربی ) خلیفه‌گری حقیقت ( طبع و توزیع می‌شده و مندرجات آن طبق معمول جراید محلی، پس از درج سر مقاله بقلم مدیر روزنامه؛ اخبار داخله و کمی اخبار خارجه است. روز نامه استقلال بدان جهت اهمیت مخصوصی دارد که اخبار و وقایع آذربایجان. بین سنوات ۱۳۲۷ و ۱۳۲۸ قمری؛ در آن چاپ شده و مخصوصاً قسمتی از گذارشات قشون دولتی که برای سرکوبی اشرار بدان حدود عزیمت کرده و در این روزنامه دیده میشود؛ حائز اهمیت است مثلاً در شماره ۴۹ تحت عنوان ( اخبار اردبیل ) سراب ۲۸ حمل اوضاع اشرار گذارشی بامضای ( بپرم ) و ( جعفر قلی بختیاری ) و نیز حوادث اردبیل و شرح فتوحات اردوی دولتی، در آن درج است.

عنوان مراسلات و محل اداره روزنامه: تبریز، اداره استقلال و شرایط اشتراک بدین قرار است: تبریز ۱۶ قران، ولایات داخله ۲۰ قران، ممالک خارجه ۱۵ فرانک اجرت پست همه جا بعهده اداره و قیمت اعلانات سطرى یک قران است . تک نمره در تبریز دو شاهی، ولایات داخله سه و خارجه پنج شاهی . در زیر اسم روزنامه سال تاسیس (۱۳۲۷) چاپ شده است . شماره ۴۹ روزنامه در تاریخ یکشنبه ۱۴ ربیع الثانی و شماره ۵۱ در ۲۴ ربیع الثانی ۱۳۲۸ قمری منتشر شده است .

روزنامه حکمت منطبعه مصر در شماره ۹۳۵ سال ۱۷ مورخ غره ر جب ۱۳۲۷ قمری درباره انتشار روز نامه استقلال اینطور نوشته و از آن تعریف کرده است :

« گرامی جریده استقلال منطبع دار السلطنه تبریز ؛ بدون اشعار نام مدیر و محرر و بدون تعیین قیمت آبونه اشتراک از مجمع حریت خواهان آزاده نگاشته و منطبع و و توزیع گشته و چهار شماره از آن باداره رسیده و چشم وطن پرستان از خواندن آن روشن . ما نمیدانیم در نهاد اینان مگر چه سرشته که با این مصائب سه ساله محاصره یکساله ( منظور حوادت و انقلابات آذربایجان است . مولف ) همینکه راه تنفس برایشان باز شد بیدرنگ دست برسیف قلم زدند.»

آنچه در روزنامه حکمت اشاره شده که نام مدیر و محرر و قیمت آبونه اشتراک در روزنامه استقلال ذکر نشده مربوط بشماره های اولیه آنست و گر نه همان قسم که ذکر کردیم مدیر روزنامه میرزا آقا ناله ملت بوده و قیمت اشتراک روزنامه نیز همان است که ثبت کردیم روزنامه استقلال مدت یکسال تمام یعنی تا آخر ربیع الثانی ۱۳۲۸ قمری منتشر شده و در شعبان سان مذکور مدیر روزنامه ( اخطار نامه ) از تبریز برای روزنامه حکمت منطبعه مصر فرستاده و در آن اشاره بتعطیل روزنامه نموده و از مشترکین درخواست کرده که اداره روزنامه استقلال را در جزو ادارات منحله بشناسند مدیر روزنامه حکمت اخطار نامه مذکور را بضمیمه شرحی که چرا آذربایجان ، مهد وموسس مشروطیت باید اینقسم .باشد. در شماره ۵ سال ۱۹، مورخ چهارشنبه ۱۰ شوال ۱۳۲۸ قمری روزنامه چاپ کرده و ما عینا آنرا برای مزید اطلاع خوانندگان گرام نقل می کنیم . اخطار نامه اداره استقلال تبریز شعبان ۱۳۲۸ ۰

« همقلم محترم ما بسیار متاسفم از اینکه نتوانستم در ادامه و تخلید جریده ( استقلال ) با سایر معاصرین همراهی نمایم و این خدمت را بانجام رسانم ؛ اگر چه یکسال تمام در فشار رقیت و ذلت با وجود شکستگی و تنها تی بانتشار آن موفق شدم بامید آنکه حیات آذربایجانی روزی این سلسله تقدیر را بر میدار د ولی چون آن انتظار بپایان رسید مایوس از تعقیب مایراد گردیده و سر بگریبان خموشی کشیدم اینک این اخطار نامه را بر حسب وعده که از انتشار سال دوم روزنامه و رفع تعطیل موقتی داده شده بود بآن اداره محترمه میفرستم . مشترکین عظام و هموطنان گرامی این اداره محقر ملیه را نیز در جزو ادارات جراید منحله مستحیله بشناسند . او با بان جراید نیز که بعنوان معاوضه روزنامه میفرستاده چون روزنامه نیست دیگر نفرستند »

خادم اداره استقلال ، میرزا آقا ناله ملت »

همانقسم که قبلا اشاره کردیم میرزا آقا مدیر استقلال ؛ قبل از انتشار این

روزنامه؛ روزنامه دیگری بنام ناله ملت در تبریز منتشر کرده و نیز روزنامه فکاهی بنام ( حشرات الارض ) از آثار قلمی اوست.

راجع بشرح حال مدیر استقلال تا کنون نگارنده اطلاعی بدست نیاورده ، آن چه میدانم اینست که نامبرده در زمان حکومت حاج مخبر السلطنه هدایت در تبریز در سال ۱۳۲۹ قمری، از طرف والی مذکور بحبس افتاده است ، تفصیل آنکه در حکومت حاج مخبرالسلطنه در تبریز ؛ پس از ورود رحیم خان ، عده عزل مخبر السلطنه را خواسته و نزدیک بود تبریز آشوب شود؛ از اینر و از طهران به مخبر السلطنه تلگراف شد که هر قسمی هست فتنه را بخواباند . مخبرالسلطنه عده ای را گرفتار و محبوس نمود من جمله مشهدی میرزا آقا مدیر روزنامه استقلال بود .

( شماره ۵ سال ۸ مجله چهره نما مورخ ۱۵ ربیع الاول ۱۳۲۹ قمرى )