روزنامه اردوی همایون و مرآت السفر

روزنامه اردوی همایون قبل از آنکه باین نام موسوم و منتشر گردد باسامی مرآت السفر و پس از چند شماره باضافه کلمه (مشکوه الحضر ) منتشر می‌گردیده و از سال ۱۴۰۰ قمری تبدیل اسم پیدا کرده و بنام اردوی همایون منتشر شده است. توضیح این اجمال آنکه ناصر الدین شاه قاجار در ربیع الاول سال ۱۲۸۸ قمری از طهران بعزم سفر مازندران خارج می‌گردد و بمنظور ثبت حوادث و وقایع و گذارشات سفر خود، باعتماد السلطنه ( محمد حسن خان صنیع الدوله که بعداً ملقب باعتمادالسلطنه گردید ) دستور می‌دهد روزنامه عرض راه را تهیه نماید. اعتمادالسلطنه نیز در سال مذکور روزنامه بنام (مرآت السفر) مشتمل بر وقایع سفر ناصرالدین شاه و شکارهای او واحوال و مقالات مشارالیه در اسفار خود تهیه و چون وسائل طبع همه وقت در اسفار این پادشاه همراه بوده لذا در عرض راه طبع و توزیع می‌گردیده است.

محمد حسن خان اعتماد السلطنه، وزیر انطباعات؛ همان کسیست که روزنامه ایران را نیز در زمان ناصرالدین شاه تأسیس و نشر نموده و بهمین مناسبت در کلمه ( ایران ) این کتاب نیز اسمی از او بمیان خواهیم آورد. اعتمادالسلطنه در نمره ۱۶ سال اول روزنامه ایران مورخ چهارشنبه یازدهم ربیع الاول قوی لیل ۱۲۸۸؛ راجع بتأسیس این روزنامه، تحت عنوان ( مرآت السفر ) شرحی بدینقسم نوشته است:

اعلان

چاکر دولت جاوید بنیان؛ روزنامه‌نگار ایران مشهود خوانندگان روزنامه می‌دارد که از آغاز سال سعادت فال هزار و دویست و هشتاد و هشت هجری و ما بعد‌ها در جمیع اسفار ملکانه و تمامت شکار‌های خسروانه وقایع حالات و بدایع مقالات اعلیحضرت همایون را با نضمام صادرات گفتار و کردار ملتزمین رکاب و نگارش بعضی اخبار متفرقه دیگر با اسباب انطباع که در اردو همراه است منطبع ساخته باعیان و ارکان موکب فیروزی کوکب شاهنشاهی و نیز هر کس از اهالی دار الخلافه ناصره و سایر بلدان که مایل و خواستار باشند بمحض اطلاع داده خواهد شد و چون این روزنامه نماینده وقایع سفر و شکار شاهنشاه اسلام شعار بود آنرا مرآت السفر نام نهادیم. محل دریافت روزنامه سرای‌امین الملک حجره حاجی میرزا تقی تاجر تبریزی. »

همانطور که اشاره کردیم پس از نشر چند شماره کلمه ( مشکوه الحضر ) نیز باسم روزنامه اضافه گردیده و بنابراین روزنامه بنام ( مرآت السفر ومشکوه الحضر ) موسوم گردیده است. این روزنامه تا سال ۱۳۰۰ قمری که باین اسم موسوم بوده جمعا سیزده شماره از آن منتشر شده و از سال مذکور بنام (اردوی همایون ) تغییر اسم پیدا کرده است.

روزنامه اردوی همایون نیز بمدیری محمد حسنخان اعتماد السلطنه ودر طی سفر دوم ناصرالدین شاه بخراسان منتشر گردیده است. از این روزنامه جمعا ۱۲ شماره که شماره اول آن در دماوند بتاریخ ۱۱ شعبان مطابق اول خرداد و آخری در طهران

بتاریخ ۱۲ ذی حجه مطابق ۶ شهریور ۱۳۰۰ نشر یافته است.